Miljoenen mensen zagen de spectaculaire film Gravity, waarin Sandra Bullock en George Clooney proberen te overleven na een noodlottige ruimtecrisis. Hoewel de gebeurtenissen in de film dramatisch zijn, is het onderliggende probleem gebaseerd op een reële dreiging: het ‘Kessler-syndroom’.

Wat is het Kessler-syndroom?

Het Kessler-syndroom, genoemd naar NASA-wetenschapper Donald Kessler, beschrijft een scenario waarin botsingen tussen ruimtepuin een kettingreactie veroorzaken. Dit leidt tot zoveel rondvliegend afval in de ruimte dat bepaalde banen rondom de aarde onbruikbaar worden. In 1978 waarschuwden Kessler en zijn collega Burton Cour-Palais al dat de toenemende hoeveelheid ruimtepuin problematisch kon worden.

“Versleten raketten, satellieten en ander puin hopen zich op in een baan om de aarde, waardoor botsingen bijna onvermijdelijk worden,” legt NASA uit. Deze botsingen creëren weer nieuw puin, wat het risico op verdere botsingen vergroot.

Hoe reëel is het gevaar?

Volgens experts zijn we dichter bij dit scenario dan ooit. John L. Crassidis, professor aan de Universiteit van Buffalo, stelt: “Het Kessler-syndroom gaat werkelijkheid worden. Het is slechts een kwestie van tijd.” Momenteel draaien er meer dan 10.000 actieve satellieten om de aarde, maar daarnaast zweven er meer dan 100 biljoen stukjes oud ruimtepuin.

Voorbeelden van dit probleem zijn er al:

• In 2009 botsten een Russische en Amerikaanse satelliet, wat een enorm puinveld veroorzaakte.
• In 2021 vernietigde Rusland een eigen satelliet tijdens een rakettest, wat astronauten op het ISS dwong om noodprocedures uit te voeren.

Wat staat er op het spel?

Een kettingreactie van botsingen zou catastrofale gevolgen hebben voor ons dagelijks leven. Satellieten zijn cruciaal voor internet, telefonie, GPS en weersvoorspellingen. Zonder hen zouden communicatie, transport en zelfs de landbouw zwaar worden getroffen.

In een studie uit 2023 benadrukten Amrith Mariappan en John L. Crassidis dat ook de gezondheidszorg in gevaar komt. Medische apparaten en systemen die afhankelijk zijn van satellieten zouden offline raken, met mogelijk levensbedreigende gevolgen.

Kunnen we het voorkomen?

Hoewel het risico groot is, werken ruimteagentschappen aan oplossingen. Recycling van ruimtepuin en het laten opbranden van afval in de atmosfeer zijn veelbelovende methoden. De Europese Ruimtevaartorganisatie (ESA) heeft ambitieuze doelen: tegen 2030 ‘puinneutraal’ zijn en onderdelen hergebruiken tegen 2050.

Toch blijft onzeker of deze inspanningen op tijd genoeg zijn. “Zodra de botsingscascade begint, is er geen weg terug,” waarschuwt NASA.

Een kritieke grens naderbij

Sommige experts geloven dat we al de ‘kritische massa’ in de lage baan om de aarde hebben bereikt. De race om ruimtepuin te beheren is begonnen, en de inzet is hoog. Het is niet alleen een wetenschappelijke uitdaging, maar ook een dringende noodzaak om onze moderne levensstijl te beschermen.

(Afbeeldingen: Freepik)