De Belgische regering overweegt maatregelen die financiële sancties, ook wel ‘pensioenmalus’ genoemd, invoeren voor werknemers die vervroegd met pensioen willen gaan maar niet voldoen aan specifieke voorwaarden. Deze plannen hebben aanzienlijke implicaties voor de pensioenrechten van vele Belgen, met name voor vrouwen.
Wat houdt de pensioenmalus in?
De voorgestelde pensioenmalus is een financiële sanctie voor werknemers die vóór de wettelijke pensioenleeftijd met pensioen gaan zonder te voldoen aan bepaalde criteria. Concreet zou het pensioenbedrag worden verminderd met een percentage per jaar dat men eerder met pensioen gaat dan de wettelijke leeftijd. Deze maatregel is bedoeld om werknemers aan te moedigen langer actief te blijven op de arbeidsmarkt.
Strengere voorwaarden voor vervroegd pensioen
Om de pensioenmalus te vermijden, moeten werknemers aan twee strenge voorwaarden voldoen:
- 35 jaar effectieve tewerkstelling: Dit betekent dat men gedurende 35 jaar minstens 156 dagen per jaar daadwerkelijk gewerkt moet hebben.
- 7.020 effectief gewerkte dagen: Over de gehele loopbaan moet men minimaal 7.020 dagen gewerkt hebben.
Periodes van moederschapsrust en loopbaanonderbrekingen met zorgmotief worden hierbij gelijkgesteld met effectieve arbeidsprestaties. Echter, andere periodes zoals ziekte, tijdelijke werkloosheid of deeltijds werk worden niet als effectieve tewerkstelling beschouwd.
Impact op werknemers
Uit gegevens van de Federale Pensioendienst blijkt dat ongeveer 30% van de personen die in 2023 met vervroegd pensioen gingen, niet voldeden aan de voorwaarde van 35 jaar effectieve tewerkstelling. Dit percentage kan hoger zijn wanneer ook de tweede voorwaarde in aanmerking wordt genomen. Deze werknemers zouden door de pensioenmalus een aanzienlijke vermindering van hun pensioen kunnen ondervinden.
Voorbeeldberekening van de pensioenmalus
Stel dat de pensioenmalus wordt vastgesteld op 5% per jaar. Een werknemer die op 62-jarige leeftijd met pensioen gaat, vier jaar vóór de wettelijke pensioenleeftijd van 66 jaar, zou dan een vermindering van 20% op het pensioenbedrag ervaren. Bij een pensioen van €1.500 per maand betekent dit een verlies van €300 per maand, levenslang.
Disproportionele impact op vrouwen
Vrouwen worden onevenredig zwaar getroffen door deze maatregelen. Factoren zoals de loonkloof, de ongelijke verdeling van zorg- en huishoudelijke taken en het hoge aandeel deeltijdse arbeid onder vrouwen leiden tot een lagere pensioenopbouw. Volgens Kim De Witte, volksvertegenwoordiger en pensioenspecialist van de PVDA, leeft 40% van de vrouwelijke werknemers en zelfstandigen in België met een pensioen onder de armoedegrens. Hun pensioen ligt gemiddeld een kwart lager dan dat van mannen.
De voorgestelde pensioenmalus zou deze ongelijkheid verder vergroten. Het Planbureau heeft berekend dat zonder de gelijkgestelde periodes de pensioenkloof met 12 procentpunten zal toenemen. Dit zou betekenen dat vrouwen nog langer financieel achtergesteld blijven, met alle sociale en economische gevolgen van dien.
(Bron: ABVV, Redactie 24 – Afbeelding: Unsplash)