We gaan er graag van uit dat schoolcijfers een zuivere afspiegeling zijn van inzet en talent. Maar uit recent Amerikaans onderzoek blijkt dat zelfs iets ogenschijnlijk onschuldigs als je voornaam of initialen invloed kan hebben op hoe goed je presteert op school – of in elk geval op hoe je beoordeeld wordt. Wetenschappers van de Universiteit van Michigan ontdekten dat de plaats van je naam in het alfabet meetbare effecten kan hebben op je schoolresultaten.
Hogere cijfers voor namen aan het begin van het alfabet
Uit de studie blijkt dat leerlingen met achternamen die beginnen met letters uit het begin van het alfabet – denk aan A t/m E – gemiddeld betere cijfers behalen dan hun klasgenoten die verderop in het alfabet staan. Het verschil? Gemiddeld 0,3 punt. Dat lijkt weinig, maar in de wereld van examens en eindbeoordelingen kan dat net het verschil zijn tussen slagen en zakken. Volgens de onderzoekers heeft dit te maken met onbewuste voorkeuren van leerkrachten en beoordelaars. En dat fenomeen beperkt zich niet alleen tot namen.
Volgorde van nakijken beïnvloedt beoordeling
Dezelfde studie toonde aan dat opdrachten die als eerste werden nagekeken gemiddeld 3,5 punten hoger scoorden dan werkstukken die pas aan het eind van de stapel lagen. Naarmate de leraar verder komt in de nakijktaak, neemt de concentratie af en wordt het oordeel strenger. Vooral bij essays of diepgravende opdrachten is dat merkbaar.
Beoordelen is mensenwerk
Het onderzoek maakt pijnlijk duidelijk dat subjectiviteit een grotere rol speelt in onderwijs dan we misschien willen toegeven. Leerkrachten zijn ook mensen – en mensen worden moe, gehaast of afgeleid. “Degene met de initiaal aan het begin van het alfabet werd veel vaker als uitzonderlijk beoordeeld door leraren,” zegt Jeffrey Zax, econoom en mede-auteur van de studie. Die voorkeur is vaak niet bewust, maar de effecten ervan zijn wel degelijk tastbaar.
Voornaam en perceptie: meer dan een label
Niet alleen je achternaam, maar ook je voornaam kan invloed hebben op hoe je wordt gezien. Eerdere studies tonen aan dat namen met een ‘positieve klank’ of populaire associaties vaker leiden tot een gunstigere indruk bij leerkrachten. Combineer dat met een initiaal aan het begin van het alfabet, en de kansen op een goede beoordeling lijken toe te nemen.
Natuurlijk blijft inzet, motivatie en nieuwsgierigheid de basis voor goed onderwijs. Toch werpt dit onderzoek vragen op over hoe eerlijk ons onderwijssysteem in de praktijk functioneert. Zijn we wel écht zo objectief als we denken? En hoe zorgen we ervoor dat iedere leerling gelijke kansen krijgt – ongeacht naam of volgorde? (lees verder onder de afbeelding)
Oplossingen voor een eerlijker systeem
De onderzoekers pleiten voor aanpassingen in het nakijkproces. Denk aan geanonimiseerde opdrachten of algoritmes die de volgorde van nakijken automatisch randomiseren. Ook zou meer bewustzijn bij leerkrachten kunnen helpen om onbedoelde voorkeuren te vermijden.
Ouders spelen ook een cruciale rol. Onderzoek toont aan dat kinderen wiens ouders actief betrokken zijn bij school – door bijvoorbeeld vragen te stellen of contact te houden met leerkrachten – gemiddeld beter presteren. Die betrokkenheid werkt vaak krachtiger dan welke naam dan ook.
Wat kunnen we hiervan leren?
Hoewel het effect van een voornaam of initiaal geen allesbepalende factor is, laat dit onderzoek zien dat details er soms wél toe doen. Het roept vragen op over hoe rechtvaardig beoordelingen zijn en hoe we scholen kunnen helpen om eerlijker te beoordelen. Als samenleving hebben we de verantwoordelijkheid om systemen zo in te richten dat ieder kind, met elke naam, dezelfde kansen krijgt.
LEES OOK:
(Afbeeldingen: Unsplash)
Anna is onze redacteur die met veel passie schrijft over alle onderwerpen die met gezondheid en lifestyle in het algemeen te maken hebben. Al jaren is ze gepassioneerd door een gezonde lifestyle en tips en tricks die je het leven eenvoudiger maken, en dat reflecteert helemaal in de artikels die ze schrijft.